Ayva : Faydalı Bir Kış Dostu

Dilimizde kötü bir anlamda kullanılan “ayvayı yemek” deyimi, konu sağlık olduğunda farklı bir anlam kazanıyor. Bizler bu sağlıklı meyve, ayvayı yedikçe aslında rahatsızlıklar da ayvayı yiyorlar. :D

Hadi her zaman ki gibi önce bu harika meyveyi biraz tanıyalım.

Anavatanı Hazar Denizi, Kuzey Batı İran, Türkistan ve Kuzey Anadolu olup, ilk yetiştiriciliğinin antik zamanlarda Anadolu’da başladığı sonrasında Yunanistan ve İtalya ‘ya geçtiği ve oralardan diğer Avrupa Ülkelerine yayıldığı anlaşılan Ayva (bilimsel adı ile Cydonia Oblonga), günümüzde Avustralya hariç tüm ülkelerde bulunabilmektedir.

2012 yılı verilerine bakıldığında dünya ayva üretiminin 596.532 ton olduğu ve en büyük üreticinin ise 135.406 tonla ülkemizin olduğu görülmektedir. Bu rakam toplam global üretimin yaklaşık %23 üne denk gelmektedir. İkinci Çin 125.000 ton, üçüncü 80.000 ton ile Özbekistan’dır.

Antik dönemde aşk ve doğurganlığın sembolü olan ve halk arasında uzun yıllardır tıbbi amaçlar için kullanılan bu meyvenin faydaları üzerine yapılan bilimsel çalışmalar hala çok azdır.

Besin değeri normalin çok üzerinde olan bir meyve olmamasına rağmen, yine de geniş bir yelpazedeki besin içeriğini çok düşük kalori ile alabilmenizi sağlar.

ABD Tarım Bakanlığı veri tabanına göre 100 gram çiğ ayva meyvesinin besin değeri aşağıdaki gibidir;

* 83,8 g Su

* 57 kcal kalori (günlük ihtiyacın %3 ‘ü)

* 0,4 g protein (günlük ihtiyacın %1 ‘i)

* 1,9 g lif (günlük ihtiyacın %8 ‘i)

* 0,1 g yağ (çoklu doymamış yağ olarak)

* 49 mg Omega-6 yağ asitleri

* 15 mg C vitamini (günlük ihtiyacın %25 ‘I)

* 0,03 mg B2 Vitamini (Riboflavin) (günlük ihtiyacın %2 ‘si)

* 0,04 mg B6 Vitamini (günlük ihtiyacın %2 ‘si)

* 40,0 IU A Vitamini (günlük ihtiyacın %1 ‘i)

* 0,02 mg B1 Vitamini (Tiamin) (günlük ihtiyacın %1 ‘i)

* 0,2 mg B3 Vitamini (Niasin) (günlük ihtiyacın %1 ‘i)

* 0,3 mcg B9 Vitamini (Folat) (günlük ihtiyacın %1 ‘i)

* 197 mg Potasyum (günlük ihtiyacın %6 ‘sı)

* 0,13 mg Bakır (günlük ihtiyacın %6 ‘sı)

* 0,7 mg Demir (günlük ihtiyacın %4 ‘ü)

* 17 mg Fosfor (günlük ihtiyacın %2 ‘si)

* 8 mg Magnezyum (günlük ihtiyacın %2 ‘si)

* 11 mg Kalsiyum (günlük ihtiyacın %1 ‘i)

* 0,6 mcg Selenyum (günlük ihtiyacın %1 ‘I)

Not : Ayva tohumlarında yer alan nitril bileşiklerinin mide asidi ile etkileşime geçtiğinde zehirli bir bileşik olan hidrojen siyanür çıkmasına neden olur. Fakat bu çıkan siyanür miktarı bir iki çekirdek için çok fazla değildir. Çekirdekler çok fazla tüketilirse zehirlenmeye neden olurlar.

Bir bütün olarak ayva ağacı, geleneksel halk tıbbında kanser, diyabet, hepatit, ülser, solunum ve idrar yolu enfeksiyonları gibi bir çok rahatsızlığı önlemek veya tedavi etmek için kullanılan bir bitkidir. Bu bitkinin çeşitli kısımları fenolikler, steroidler, flavonoidler, terpenoidler, tanenler, organik asitler ve glikozitler gibi ikincil metabolit olarak adlandırılan bileşiklerce zengindirler. Örneğin ayva çekirdeklerinden çıkarılan polisakarit jel ve glukuronoksilan yaraları iyileştirmek için kullanılır.

Biz yine ayva meyvesine dönersek, bu meyvenin bir çok faydası içeriğindeki antioksidanlardan kaynaklandığı düşünülmektedir. Örneğin Polonya’da 2013 yılında yayınlanmış “Ayva Meyvesinin polifenolik İçeriği, antioksidan ve polifenol oksidaz (PPO) aktivitesi” isimli araştırmada ayvanın içeriğinde kuersetin ve kaemferol isimli antioksidan maddelerin bulunduğunu göstermiştir. Bu maddeler vücutta metabolik stresi ve inflamasyonu yani iltihabı azaltarak hücrelerimizi serbest radikaller denilen zararlı moleküllere karşı korur ve bu sayede kalp hastalığı gibi kronik sorunlara karşı koruyucu etki gösterirler.

Gebelik dönemi mide bulantısını gidermeye yardımcı olur : Hamileliğin ilk döneminin yaygın semptomlarından olan bulantı ve kusmanın ayva tüketimi ile giderilebildiğine yönelik araştırmalar bulunmaktadır. İran’da 2017 yılında yayınlanan 76 hamile kadının katıldığı “ Hamilelikte bulantı ve kusma tedavisinde ayva ile B6 vitamininin karşılaştırılması ” isimli bir klinik çalışmada 15 ml ayva şurubunun, 20 mg B6 vitamininden çok daha etkili olduğunu göstermiştir.

Sindirim sorunlarına iyi gelir : Pakistan‘da 2016 yılında yayınlanan “Ayva Ağacı, ilaç yapımı için fito-kimyasallarla dolu bir bitki isimli” araştırmada belirtildiği gibi geleneksel halk tıbbında bu ağaç bir çok sindirim sorunlarının tedavisinde kullanılmıştır. Son araştırmalar tıbbi ayva ekstresinin ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak sendromu ile ilişkili hastalıklara karşı koruyabileceğini göstermektedir. İran‘da 2012 yılında yayınlanmış fareler üzerinde yapılmış bir çalışmada ayva ekstresi ve ayva suyu verilenlerde bağırsak doku hasarı, verilmeyen kontrol grubundakilere göre belirgin bir şekilde düşmüştür.

Mide ülserlerini tedavi edebilir : Öncü araştırmalar ayvadaki bitkisel bileşiklerin mide ülserini önleme ve tedavi etmeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Yapılmış bir laboratuvar çalışmasında ayva suyunun, mide ülserine sebebiyet veren bir bakteri olan H.pylori‘nin üremesini engellediği bulunmuştur. Japonya ‘da 2006 yılında yayınlanan bir başka laboratuvar çalışması da ayva ekstresinin alkole bağlı mide ülserlerini de engellediği bulunmuştur. Umarım bu cesaretlendirici çalışmalar ilerde yapılacak daha kapsamlılarına öncü olurlar.

Reflü semptomlarını azaltır : Yapılan çalışmalar ayvanın halk arasında reflü olarak bilinen gastroözofageal reflü hastalığının semptomlarını azaltabildiğini göstermektedir. 2015 yılında yayınlanan, reflü rahatsızlığı olan 80 çocuk üzerinde 7 hafta boyunca yapılan bir çalışmanın sonucunda ayva şurubunun reflü semptomlarını ilaçlarla kıyaslanabilecek kadar hafifletebildiği bulundu. 2018 yılında yayınlanan 137 hamile kadın üzerinde yapılan bir başka çalışmada yemeklerden sonra verilen 10 mg ayva şurubunun reflü semptomlarını hafifletmede kullanılan ilaçlar kadar etkili olduğunu buldular. 2019 yılında yayınlanan reflü hastası 96 çocuk üzerinde hafta süreyle yapılan bir araştırmada, reflü için kullanılan ilaçların yanında ayva konsantresi kullanmak, kusma, iştahsızlık, geğirme ve karın ağrısı gibi semptomları, ilaçları tek başına almaya göre daha büyük ölçüde iyileştirdi.

Alerjik rahatsızlıklara iyi gelir : Ayva meyvesi, alerjik reaksiyonlardan sorumlu belli bağışıklık hücrelerini baskılayarak alerji semptomlarını azaltabilir. İsmini vermek istemiyorum, yurtdışında satılan bir ticari alerji ilacının içeriği ayva ekstresi ve limon suyudur. Bu ilaç burun akıntısı ve astım gibi alerjik reaksiyonlardan korunmak ve tedavi etmek için kullanılmaktadır. 2017 yılında Japonya‘da yayınlanan bir araştırmada laboratuvar farelerinde yapay olarak oluşturulmuş alerjik dermatit üzerinde ayva meyvesi ve çekirdeğinden elde edilen ekstresinin koruyucu ve tedavi edici etkisi bulunmuştu. Aynı çalışmalar insan üzerinde yapılmamış olmasına rağmen bazı araştırmacılar ayva ürünlerinin alerji ilaçlarına güvenli bir alternatif olabileceğini düşünmektedirler. Zaten geleneksel halk tedavisinde bu etkisi içinde kullanıldığını düşünüldüğünde anti-alerjik etkilerinin insan üzerinde oluşmasını gözlemek muhtemeldir.

İdeal bağışıklık sistemini destekler : Ayva meyvesinin içeriğindeki bir kaç etken sağlıklı bir bağışıklık sistemine sahip olmamıza yardımcı olur. Ortalama bir ayva günlük C vitamini ihtiyacının %15 ‘inden daha fazlasını sağlar. C vitamininin bağışıklık sistemi için önemi tartışma götürmez. Ayrıca aynı ayva size günlük lif ihtiyacınızın %6’sından fazlasını sağlar. Bu da sağlıklı bir bağışıklık sistemi için gerekli olan sağlıklı bağırsak florası için destekleyici niteliktedir. Dahası yapılan laboratuvar çalışmaları göstermiştir ki, ayvanın anti-bakteriyel özelliği sindirim sisteminde yaşayan E.coli ve S.aureus gibi zararlı bakterilerin aşırı üremesini engellemektedir. Tüm bu etkiler bir araya geldiğinde oluşacak sağlıklı bağırsak florası, inflamasyon yani iltihaplanmayı azaltır ve bağışıklık sistemini güçlendirir.

Mide yanması, bulantısı gibi rahatsızlıklarda ayva meyvesini yemek her zaman beni rahatlatmıştır. Bazı tanıdığım kişiler özellikle çekirdeklerinin cilt ve çatlamış dudaklar için kullanılmasından bahsediyorlar. Biraz araştırırsanız geleneksel tıpta ayvanın bir çok faydası için kullanıldığını bulabilirsiniz. Ben burada sadece üzerinde modern bilimsel çalışma yapılmış faydalarından bahsettim. Anlayacağınız bu harika meyve üzerinde daha bir çok araştırma yapılması gerekiyor.

Çiğ olarak tüketilebileceği gibi, ayva tatlısı, şurubu, reçeli ve marmelatı yapılarak yani pişirilerek de tüketilebilir. İnternette ayva ile ilgili yerli ve yabancı bir çok lezzetli tarif bulabilirsiniz. Pişirilmiş ayvada faydaların bir kısmı kalmaya devam etse de ben size maksimum faydayı sağlamak için bu meyveyi çiğ olarak yemenizi önereceğim.

Umarım bu yazım sağlıklı yaşam için sizlere bir fayda sağlar. Ancak bu yazıları sadece okumak yetmez, öğrendiklerinizi yaşam pratiği haline getirmeniz gerekir. Yani ayvayı yemeniz gerekir. : )

Sağlıkla ve Mutlulukla Kalın,

( Eğer bu yazıyı beğenirseniz linkini sosyal medyada paylaşmayı ve destek için bu site içinde yayınlanan reklamlara girmeyi lütfen unutmayınız. )