Alfa Lipoik Asit : bu harika molekülün yapabildikleri

Dostlarımın yönlendirmesi ile araştırmaya başladığım bu son zamanlarda popülaritesi artmış bileşiğin özelliklerini ve kanıtlanabilmiş etkilerini bir yazıda toparlayıp sizlere sunmak istedim. Umarım verdiğim bu bilgiler sizlerin beğenisini kazanır.

Vücudumuzda doğal olarak hücre içinde sentezlenebilen, ilave olarak besinlerle alınabilen, tioktik asit ve lipoik asit olarak da adlandırılan, proteinlerle bağ yapabilen ve hücrelerimizin enerji üretiminden sorumlu organelleri mitokondrilerdeki besinleri enerjiye çeviren bir kaç enzim için gerekli olan bir organosülfür bileşiğidir, Alfa Lipoik Asit…

Alfa Lipoik Asit doğal olarak aşağıdaki besinlerle alınabilir;

• Kırmızı Et

• Ciğer, yürek, böbrek gibi sakatatlar

• Brokoli

• Ispanak

• Domates

• Brüksel Lahanası

• Patates

• Bezelye

• Pirinç Kepeği

Besinlerle alınan Alfa Lipoik Asit, lizin proteinlerine bağlanmış lipoillizin formunda bulunur. Besinlerle alınan lipoillizin çok sınırlıdır. Örneğin en fazla içeren besinler olan böbrek, yürek ve ciğer gibi sakatatlarda bile suyu alınmış kurutulmuş 1 gramlık örnekte yaklaşık 1 ile 3 mikrogram kadar bulunur. Sebzelerden ıspanak ve brokoli bu değerlere yakın sonuçlar verir. Ancak domates, bezelye ve brüksel lahanasında bu miktar yaklaşık 0,5 mikrograma kadar düşer.

Ayrıca besin desteği formlarında (supplementer) temin edilebilir. Günlük dozlarla ilgili daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulsa da genelde günlük 200 ile 600 mg dozlarda önerilmektedir. Bu doz aralığı, gıdalardan alınabilen miktardan çok daha fazlası olmasına rağmen, çoğunlukla yan etki oluşturmaz. Emilimi gıda ile birlikte alınırsa düşer. Bu sebeple, yemeklerden 30-60 dakika önce veya yemeklerden en az 2 saat sonra alımı önerilir. Diyabetik ve bilişsel problemleri olan bireylere doktorlar daha yüksek dozlar önerebilir.

Alfa Lipoik Asit (ALA), kendisi güçlü bir antioksidan olmasına ilave ayrıca vücudumuzdaki doğal antioksidan savunmayı da tetikleyebilir. Hücrelerin glikoz alımını arttırabilir, genetik bilgimiz oluşturan DNA‘daki bilgiyi okuyup yorumlayan protein gruplarından biri olan transkripsiyon faktörlerinin ve çeşitli hücre sinyal moleküllerinin işleyişlerini etkileyebilir. Enerji ve aminoasit metabolizmalarında yer alır.

Genelde antioksidan maddeler, ya C vitamini gibi suda yada E vitamini gibi yağda çözülebilirken, Alfa Lipoik Asit (ALA) hem suda hem de yağda çözülebilen yapısıyla her hücre ve her dokuda işlev yapabilen bir antioksidandır.

Bu bileşiğe son yıllarda ilgi sürekli artmaktadır. Zayıflama, diyabet ve diğer sağlık faydaları için önerilmektedir. Diğer taraftan ve haklı olarak bu bileşiğin etkinliğiyle ilgili sorular da sorulmaktadır.

Bu yazımda bilgilere referans gösterdiğim araştırmaların adlarını ve yayınlandığı yılları konunun meraklıları için belirttim. Bu kimileri için sıkıcı gelebilir. Eğer sıkıcı gelirse, kolaylık olsun diye cümlelerin altlarını çizdiğim o referans kısımlarını hızlı geçip sonuç kısımlarına konsantre olabilirsiniz.

Hadi artık alfa lipoik asidin etkilere bir bakalım;

Zayıflamaya yardımcı olabilir

Araştırmalar, alfa lipoik asidin, bir kaç yoldan etki ederek zayıflatabileceğini göstermektedir. 2008 yılında Londra Üniversitesinde yayınlanmış “AMP ile aktive olan protein kinazın iştah kontrolündeki rolü” ve G. Kore Ulsan Üniversitesinde 2004 yılında yayınlanmış “ Hipotalamik AMP ile aktive olan protein kinazın baskılanmasının aracılık ettiği alfa-lipoik asidin anti-obezite etkileri” isimli hayvanlar üzerinde yapılmış laboratuvar çalışmaları beynimizin hipotalamus kısmında bulunan AMP ile aktive olan protein kinaz (AMPK) enziminin aktivitesini Alfa Lipoik Asidin azaltabileceğini göstermiştir. Bu AMPK enzimi fazla aktifken açlık hissinizi yükseltir. Yani bu durumda alfa lipoik asit açlık hissini azaltarak daha seyrek beslenmek için size destek olabilir.

Ayrıca AMPK enzimini baskılamak vücudumuzun istirahat anında enerji üretimini ve aynı zamanda yakılan kalori miktarını arttırabilmektedir. Çin Tarım Üniversitesinde 2010 yılında yayınlanmış “alfa-Lipoik asit, yaşlı farelerin iskelet kasında adenozin monofosfat ile aktive olan protein kinaz-peroksizom proliferatör ile aktive edilmiş reseptör-gama koaktivatör-1 alfa sinyalini artırarak enerji tüketimini arttırır” isimli çalışmada alfa lipoik asit verilen hayvanların daha fazla kalori yaktığı raporlanmıştır.

Ancak insanlarda yapılan zayıflama ile ilgili çalışmalarda alfa lipoik asit sadece düşük bir miktar fayda sağlamıştır. İran Tahran Üniversitesi’nde 2018 yılında yayınlanan ve 12 araştırmanın bir analizini oluşturan “ Obezite tedavisinde alfa-lipoik asit takviyesi: Klinik çalışmaların sistematik bir incelemesi ve meta-analizi “ isimli çalışmada 14 haftalık periyotta düzenli alfa lipoik asit alan grup almayanlara göre ortalamada 0,69 kilo daha fazla zayıfladığı belirtildi. Aynı çalışmada alfa lipoik asidin bel çevresi ölçüsüne anlamlı bir etkisi olmadığı belirlendi.

ABD’de Yale Üniversitesi'nde 2017 yılında yayınlanan “ Kilo kaybı için alfa-lipoik asit (ALA) takviyesi : randomize kontrollü çalışmaların bir meta-analizinden elde edilen sonuçlar “ isimli çalışmada 23 hafta boyunca Alfa Lipoik Asit alan katılımcıların almayanlara göre ortalama 1,27 kg daha fazla zayıfladığını raporladılar.

Kısaca özetlemek gerekirse bu çalışmalara göre Alfa Lipoik Asidin insanların kilo kaybına çok az etkisi vardır.

Diyabet hastalarına yardımcı olabilir

Dünya sağlık örgütünün 2020 Haziran ayında yayınladığı yazıda belirtildiği gibi tüm dünya genelinde 1980 yılında 108 milyon diyabet hastası varken 2014 yılında bu sayı 422 milyona çıkmıştır. Diyabetin en önemli belirtisi yükselmiş kan şekeri seviyeleridir. Bu tedavi edilmez ise, görme kaybı, kalp hastalığı, böbrek yetmezliği gibi ciddi sağlık sorunlarına sebep olabilir.

1996 yılında ABD ‘deki Arizona Üniversitesi’nde yayınlanmış “Antioksidan Alfa Lipoik Asit, insüline dirençli sıçan iskelet kasında insülin ile uyarılan glikoz metabolizmasını geliştirir” isimli çalışma ve yine aynı üniversitede 1997 yılında yayınlanmış “ insüline dirençli iskelet kasında lipoik asit stereoizomerlerinin glikoz metabolizması üzerindeki farklı etkileri “ isimli laboratuvar çalışmaları hayvanlarda alfa lipoik asidin kan şekeri seviyelerini %64 kadar düşürebildiği tespit edilmiştir. Benzer etki alfa lipoik asit alımı arttırılmış insanlarda da görünmektedir. Bu da alfa lipoik asidin diyabetli hastalar için popülaritesinin artmasına neden olmaktadır.

Metabolik sendromlu yetişkinlerde yapılan diğer çalışmalar, insülin direncini azaltabileceğini ve açlık kan şekeri ve HbA1c seviyelerini düşürebileceğini göstermiştir. 2018 yılında İran Şiraz Üniversitesi‘nde yayınlanmış “ Alfa-lipoik asit desteğinin metabolik hastalıkları olan hastalarda glikoz kontrolü ve lipid profilleri üzerindeki etkileri: Randomize kontrollü çalışmaların sistematik bir incelemesi ve meta-analizi “ isimli bir çalışmada araştırmacılar alfa lipoik asidin, insülinin daha az etki edebildiği kas hücrelerinin içinde birikmiş yağı uzaklaştıran işlemleri teşvik ederek kan şeker seviyelerini düşürebildiğine inandıklarını belirtiler.

Diğer taraftan alfa lipoik asidin diyabet hastalığının yan etkilerinin oluşum riskini azaltabileceği belirtilmektedir. ABD‘deki New Jersey Üniversitesi’nde 2007 yılında yayınlanan “ Semptomatik diyabetik nöropati tedavisinde alfa-lipoik asit desteğinin etkinliği ve güvenliği “ isimli çalışmada, Yunanistan‘daki Trakya Demokritus Üniversitesi’nde 2014 yılında yayınlanan “ Alfa lipoik asidin diyabetik nöropatide etkinliği “ isimli çalışmada ve G.Kore’deki Gyeongsang Ulusal Üniversitesi’nde 2018 yılında yayınlanan “ Alfa-lipoik asit, diyabetik farelerde retina hücre ölümünü azaltır “ isimli çalışmaların sonuçlarının gösterdiği üzere kontrolsüz diyabet ile ortaya çıkabilecek sinir hasarları ve diyabetik retinopati (göz hasarı) riskini, arttırılmış alfa lipoik asit alımı azaltabilmektedir. Polonya Lodz Tıp Fakültesinde 2011 de yayınlanan “Lipoik asit – biyolojik aktivitesi ve terapötik potansiyeli” isimli araştırmaya göre bu etkiler alfa lipoik asidin güçlü antioksidan özelliğinden kaynaklanmaktadır.

Kan şekeri kontrolüne etkileri bu çalışmalarda gösterilmiş olsa bile, alfa lipoik asidin diyabet için tam bir tedavi olarak kullanılması mümkün gözükmemektedir. Diyabetiniz varsa ve alfa lipoik asidi denemek istiyorsanız bunu hekiminiz ile konuşmadan uygulamayınız. Kullandığınız diğer ilaçlarla etkileşime girebileceği için doktorunuz sizi en uygun şekilde yönlendirecektir.

Cildin yaşlanmasını azaltabilir

2014 yılında Mısır Üniversitesi’nde yayınlanan “ Kırışıklık önleyici olarak alfa lipoik asidin sıvı kristal nano yapılı dispersiyonlarının kozmetik uygulamasının klinik etkinliği “ adlı araştırmada belirtildiği gibi cilt üzerine alfa-lipoik asit içeren bir krem uygulandığında yan etki oluşturmadan ince çizgileri, kırışıklıkları ve cilt pürüzlülüğünü azaltabilmektedir.

Japonya’da 2011 yılında yayınlanan “ Lipoik asidin fotokimyasal stabilitesi ve cilt yaşlanmasına etkisi “ isimli ve Hırvatistan‘da 2010 yılında yayınlanan “ Yaşlanan cildin topikal tedavisine modern yaklaşım “ isimli çalışmalara göre cilt hasarına karşı korunmaya yardımcı olan ve yaşlanma belirtilerini azaltan glutatyon gibi vücudun doğal antioksidan maddelerinin seviyelerinin yükselmesini sağlayan alfa lipoik asit bu açıdan ilave bir fayda sağlar.

İşte bu faydaları yüzünden bir çok kozmetik uygulama alfa lipoik asidi içeriğinde barındırmaktadır.

Hafıza Kaybını Azaltabilir

Büyük olasılıkla yaşlandıkça karşılaşacağımız sorunlardan biri de hafıza kayıpları olacaktır. Araştırmaların sonuşları bize hafıza kaybında oksidatif stresin önemli bir yeri olduğunu göstermektedir. Bu çalışmalardan biri de Hindistan ‘da 2014 de yapılan “ Beyin yaşlanması, hafıza bozukluğu ve oksidatif stres: Drosophila melanogaster (sirke sineği) üzerinde bir çalışma “ isimli araştırmanın bulgularıdır.

Alfa Lipoik Asit güçlü bir antioksidandır ve çalışmalar Alzheimer hastalığı gibi hafıza kaybı ile ilişkilendirilen rahatsızlıkların ilerlemesini yavaşlatma özelliğine yönelmiştir. Hem insan hem de laboratuvarda yapılan çalışmalar, alfa-lipoik asidin, serbest radikalleri nötralize edip iltihabı baskılayarak Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlattığını göstermektedir. Bu çalışmalardan bir kaçını örnek verirsek; Avustralya Western Sydney Üniversitesi’nde 2008 ‘de yayınlanan “ Alzheimer hastalığı için anti-inflamatuar ve nöroprotektif bir tedavi olarak lipoik asit “ isimli araştırma, Almanya’da 2007 yılında yayınlanan “ Alzheimer hastalığı için yeni bir tedavi seçeneği olarak alfa-lipoik asit - 48 aylık bir takip analizi “ adlı klinik çalışma ve İtalya‘da 2013 yılında yayınlanan “ Alzheimer Hastalığında Lipoik Asit Tedavisinin Bilişsel İşlevlere Etkisi “ adlı araştırmadır.

Alfa Lipoik Asidin, hafıza ve bilişsel bozukluklara karşı etkisini araştıran çok az araştırma vardır. Uzmanlara göre tıbbi bir tedavi olarak önerilebilmesi için daha çok ve kapsamlı çalışmalar ile bu bulguların desteklenmesi gerekmektedir.

Eğer alfa lipoik asidi bir fayda sağlamak için uygulamayı düşünürseniz, bu konuda en sağlıklı cevabı hekiminize danışarak alabilirsiniz. Belki de hekiminiz ilaç tedavisini desteklemek için bu bileşiğin kullanımını da sizlere önerebilir.

Sinir Fonksiyonlarının Sağlıklı İşlemesini Sağlayabilir

İtalya‘da 2009 yılında yayınlanan “ Karpal tünel sendromunun alfa-lipoik asit ile tedavisi “ isimli araştırmaya göre sıkışmış bir sinirin neden olduğu elde uyuşma ve karıncalanma hisleri ile karakterize olan karpal tünel sendromunun erken dönemlerinde alfa lipoik asit alımının arttırılması hastalığın ilermesini yavaşlatabilmektedir.

Meksika Guadalajara Üniversitesi’nde 2018 yılında yayınlanan “ Alfa-Lipoik Asitin Karpal Tünel Sendromunun Klinik ve Nörofizyolojik İyileştirilmesine Etkisi: Çift Kör, Randomize Bir Klinik Çalışma “ isimli araştırma karpal tünel sendromu ameliyatından önce ve sonra alfa lipoik asit alımının arttırılmasının iyileşmeyi hızlandırdığı göstermiştir.

ABD’deki New Jersey Üniversitesi’nde 2007 yılında yayınlanan “ Semptomatik diyabetik nöropati tedavisinde alfa-lipoik asit desteğinin etkinliği ve güvenliği “ ve Yunanistan Trakya Demokritus Üniversitesi’nde 2014 yılında yayınlanan “ A-lipoik asidin diyabetik nöropatide etkinliği “ isimli araştırmalara göre kontrolsüz diyabetin neden olduğu sinir ağrısı diyabetik nöropati semptomlarını alfa lipoik asit alımının arttırılmasının hafifletebileceğini raporlamışlardır.

Bir dip not olarak belirtmek gerekirse Lipoik Asit, Almanya‘da 1966 yılından beri diyabetik nöropatinin tedavisi için bir ilaç olarak onaylanmış durumdadır.

İnflamasyonu (iltihabı) azaltabilir :

ABD‘de 2005 yılında yayınlanan “ Irbesartan ve lipoik asit, endotel fonksiyonunu iyileştirir ve metabolik sendromda inflamasyon belirteçlerini azaltır: Endotel Disfonksiyonunda İrbesartan ve Lipoik Asit çalışmasının sonuçları “ adlı klinik çalışma, yine ABD’de 2006 da yayınlanan “ Lipoik asit, deneysel otoimmün ensefalomiyelitte MSS endotelyal hücreleri tarafından ICAM-1 ve VCAM-1 ekspresyonunu ve T hücresinin omuriliğe göçünü inhibe eder. “ adlı karşılaştırmalı çalışma, ülkemizde 2014 yılında yayınlanan “ Alfa-lipoik asidin bir sıçan böbrek iskemisi ve re-perfüzyon modelinde MMP-2 ve MMP-9 aktiviteleri üzerindeki etkileri “ isimli araştırma, Brazilya‘da yine 2014 yılında yayınlanan “ Diyabet ve diğer kronik hastalıklarda potansiyel terapötik kullanıma sahip bir pleiotropik bileşik olarak alfa-lipoik asit “ isimli laboratuvar araştırmaların sonuçlarına göre alfa lipoik asit, NF-kB, ICAM-1, VCAM-1, MMP-2, MMP-9 ve IL-6 dahil olmak üzere kandaki bir çok inflamasyon markörlerini azaltmaktadır.

2018 yılında İran ‘da yapılan “ Alfa-lipoik asit desteğinin C-reaktif protein seviyesi üzerindeki etkileri: Randomize kontrollü klinik çalışmaların sistematik bir incelemesi ve meta-analizi “ adındaki 11 ayrı çalışmanın analizini yapan bir araştırmada, yüksek CRP seviyelerine sahip yetişkinlerde inflamasyon markörlerinden biri olan C-reaktif protein (CRP) seviyelerini önemli ölçüde düşürdüğü tespit edildi.

Sonuç olarak kronik inflamasyon, içerisinde kanser ve diyabetin de olduğu bir çok hastalıkla ilişkilendirilir. Alfa Lipoik Asit, kandaki bir çok inflamasyon belirtecini düşürerek inflamasyona etki ettiğini gösterebilmektedir.

Kalp Hastalığı Riskini Düşürebilir

Polonya ‘da 2015 yılında yayınlanan “ Lipoik asidin yaşa bağlı oksidatif stresin neden olduğu seçilmiş kardiyovasküler hastalıklar üzerindeki koruyucu etkisi “ adlı çalışmada kalp hastalığı riskini arttıran oksidatif stresin sebep olduğu hasarları azaltan alfa lipoik asidin serbest radikalleri nötralize etme etkisine dikkat çekilmiştir.

Diğer taraftan, İtalya‘da 2015 yılında yayınlanan “ Alfa-Lipoik Asit ve Antioksidan Diyet, Tip 1 Diyabetli Ergenlerde Endotel Disfonksiyonunu İyileştirmeye Yardımcı Olur: Bir Pilot Deneme ” isimli ve Polonya‘da yine 2015 yılında yayınlanan “ Lipoik asidin yaşa bağlı oksidatif stresin neden olduğu seçilmiş kardiyovasküler hastalıklar üzerindeki koruyucu etkisi “ isimli çalışmalarda kan damarlarının ideal esnekliğini kaybettiği ve bunun sonucu yüksek tansiyon, kalp krizi ve felç riskini arttıran endotel disfonksiyonu rahatsızlığını iyileştirebildiği gözlemlendi.

Bunlara ilave olarak İran‘da 2018 yılında yayınlanan “ Alfa-lipoik asit desteğinin metabolik hastalıkları olan hastalarda glikoz kontrolü ve lipid profilleri üzerindeki etkileri: Randomize kontrollü çalışmaların sistematik bir incelemesi ve meta-analizi “ adlı çalışmada arttırılmış alfa lipoik asit alımının metabolik hastalığı olan yetişkinlerde trigliserit ve LDL (kötü) kolesterol seviyelerini düşürdüğü bulunmuştur.

Tüm bu sonuçlar, Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi tarafından belirtildiği gibi Amerika’daki ölümlerin %25 ‘inden sorumlu olan kalp hastalığının riskini alfa lipoik asit alımını ile düşürülebildiğini göstermektedir.

Yan Etkileri

Alfa Lipoik Asit genellikle ya çok az ya da hiç bir yan etki göstermez. Nadiren bazı kişilerde ve doza bağlı olarak mide bulantısı, ciltte döküntü ve kaşınma gibi hafif yan etkiler görülebilir. 2006 yılında yayınlanan “ Alfa Lipoik Asidin Güvenlik Değerlendirmesi “ isimli bir Almanya ve Kanada ortak çalışmasına göre 2.400 mg günlük alıma kadar önemli bir yan etki görülmemiştir. Ancak bu çok yüksek dozlar ilave bir yarar gösterilemediği için uzmanlar tarafından önerilmez. Bunlardan başka yapılmış, yüksek dozların ilave istenmeyen yan etkiler oluşturabileceği yönünde sonuçlanan araştırmalarda vardır.

Çocuklarda ve hamilelerde güvenliğiyle ilgili çok az sayıda araştırma yapılmıştır. Bu kişiler hekimler tarafından önerilmediği sürece alfa lipoik asidi kullanmamalıdırlar.

Diyabet (Şeker) hastasıysanız, kan şekeri seviyelerini düşürmeye yarıyan diğer ilaçlarla etkileşime girebileceğinden, alfa-lipoik asit almadan önce doktorunuza danışınız.

Aslında Alfa Lipoik Asidi her zaman doğal kaynaklardan yani gıdalarınızdan alabilirsiniz. Cilt için kullanılan ürünlerde de doz aşımı riski bulunmamaktadır. Bunlarda bir sorun yok. Ancak Alfa Lipoik Asit içeren bir destek ürünü kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmanızı önermekteyim.

Sağlıkla Kalın,